Stedelijk ontwikkelingsproject MER wanneer is sprake van een aaneengesloten gebied

Door

Stedelijk ontwikkelingsproject MER – Woningbouwprojecten staan sinds 1 april 2011 niet langer in lijst C van de bijlagen van het Besluit m.e.r. Ze zijn verhuisd naar bijlage D, en ondergebracht in de categorie 11.2: stedelijk ontwikkelingsproject. stedelijk ontwikkelingsproject MER

Wanneer kan daar sprake van zijn?

  • aaneengesloten gebied van 2000 of meer woningen;
  • oppervlakte van 100 hectare of meer
  • of een bedrijfsvloeroppervlakte van meer dan 200.000 m²
  • bioscopen, theaters, sportcentra, kantoorgebouwen, etc. of een combinatie daarvan.
In kolom 2 staat onder meer dat er bij woningen sprake moet zijn van een ‘aaneengesloten gebied’.
Volgens de Afdeling “kan onder omstandigheden ook voldaan zijn aan het daarin gestelde vereiste indien de gebieden die deel uitmaken van één woningbouwproject niet direct aaneensluiten, maar een zodanige geografische samenhang vormen dat de milieu-effecten van dit project worden gebundeld en elkaar versterken. De omstandigheid dat in verscheidene van de door appellant en andere genoemde stukken de ontwikkelingen in het plangebied en in het gebied (…) als een integrale gebiedsontwikkeling worden gezien, leidt niet tot dit oordeel. Ook als moet worden aangenomen dat de woningbouw in het plangebied en in het gebied (…) als één woningbouwproject moet worden aangemerkt, is niet aannemelijk gemaakt dat de milieu-effecten als gevolg van de ontwikkelingen in beide gebieden elkaar zullen versterken. Dat beide gebieden onder meer ontsloten zullen worden door de N50 en het station Kampen-Zuid is daarvoor niet voldoende, nu het plangebied niet alleen door de A50 wordt ontsloten, maar ook door de andere wegen (…).
Gelet op het voorgaande maken de ontwikkelingen in het plangebied en de ontwikkelingen in (…) geen deel uit van een woningbouwproject voor een aaneengesloten gebied in de zin van het Besluit m.e.r. dat voorziet in de mogelijke bouw van 2000 of meer woningen. Er is derhalve geen sprake van een stedelijk ontwikkelingsproject als bedoeld in categorie 11.2 van onderdeel D van de bijlage van het Besluit m.e.r.”.
Uit deze uitspraak blijkt weer eens dat er bij de afweging of beoordeling of er al dan niet een MER moet worden gemaakt niet de definities van integrale gebiedsontwikkeling of stadsproject van andere beleidsstukken moet worden gevolgd. Bij de beoordeling of een activiteit al dan niet effecten voor het milieu heeft moet een geheel eigen afweging worden gemaakt. Hierbij moet de milieu-effectbeoordeling voorop staan. In deze casus had de gemeente een vormvrije m.e.r.-beoordeling gemaakt en geconcludeerd dat het plan geen belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu had.

Definitie MER en definitie in bestemmingsplan

Door

Definitie MER en definitie in bestemmingsplandefinitie MER

Bij het bepalen of voor een project een MER opgesteld moet worden (of m.e.r.-beoordelingsplichtig is), is het eerst relevant om te kijken of het beoogde project een activiteit is als bedoeld in bijlage onderdeel C of D van het Besluit m.e.r. Indien een project niet valt onder een categorie dan is geen MER vereist of geldt er geen m.e.r.-beoordelingsplicht.

Deze activiteiten staan genoemd in kolom 1.

Casus In deze casus ging het om een vergroting van een agrarisch bouwperceel van 1,8 ha naar 4,3 ha voor een uitbreiding van een melkveehouderij. Dit werd mogelijk gemaakt met een wijzigingsplan. De verzoeker om de voorlopige voorziening in deze zaak, betoogt dat er voorafgaand aan de vaststelling van het plan ten onrechte geen MER is gemaakt, terwijl het plan betrekking heeft op een activiteit als bedoeld in categorie D14 van onderdeel D van de bijlage van het Besluit m.e.r. Ook rundveehouderijen vallen volgens de verzoeker onder deze categorie. (In deze categorie was vóór 1 juli 2011 het houden van rundvee niet opgenomen.)

De voorzitter van de Afdeling stelt vast dat het houden van rundvee niet als activiteit wordt genoemd in categorie D14 van onderdeel D van het Besluit m.e.r. In een uitspraak van 27 juli 2011, no. 201007705/1/M2 heeft de Afdeling eerder overwogen dat in bijlage II van de M.e.r.-richtlijn intensieve veeteeltbedrijven zijn aangemerkt als projecten waarvoor een m.e.r.-beoordeling moet worden gemaakt. Dat de regels van het bestemmingsplan geen intensieve veehouderij niet toelaten, kan hieraan niet afdoen. Zie voor de uitspraak Vz ABRS 1 mei 2012, no. 20120076/2/R4.

Les voor de praktijk definitie MER en bestemmingsplan Hoewel deze casus zich voordeed onder het ‘oude’ Besluit m.e.r. (vóór 1 april 2011) en het Besluit m.e.r. nadien is aangepast, valt er ook in de huidige praktijk lering uit te trekken. Leg de activiteiten die in kolom 1 staan vermeld niet ’te krap’ uit. Hou in je achterhoofd dat een MER er uiteindelijk voor bedoeld is de milieueffecten van het voorgenomen project te betrekken in de besluitvorming. Persoonlijk vind ik dat je als gemeente een ‘modderfiguur’ slaat door juridische woordspelletjes te gebruiken om te proberen onder de m.e.r.-(beoordelings)plicht uit te komen. Dit komt richting burgers en bedrijven op z’n minst bedenkelijk over: ‘Een overheid die geen acht slaat op de gevolgen voor het milieu….’

Maak op z’n minst in dat geval een uitgebreide toelichting waarom een voorgenomen project niet m.e.r.-beoordelingsplichtig is en betrek hierin tevens de motivering waarom de activiteit geen (onevenredige) gevolgen voor het milieu heeft. Een ruimere uitleg wekt sympathie op en ‘scoort’ in juridische procedures.

Stedelijk ontwikkelingsproject MER

Door

Stedelijk ontwikkelingsproject MERstedelijk ontwikkelingsproject MER

In deze uitspraak van 13 januari 2010 komen twee belangrijke aspecten aan de orde:

  • wanneer is sprake van een stadsproject in de zin van categorie 11.2, onderdeel D bijlage, Besluit mer
  • wat beoordelen bij een m.e.r.-(beoordelings)plicht
Stadsproject Deze term is sinds 1 april 2011 vervangen door het begrip ‘stedelijk ontwikkelingsproject‘. De Nota van Toelichting (Stb. 2011, 102) vermeldt: “Bij een stedelijk ontwikkelingsproject kan het gaan om bouwprojecten als woningen, parkeerterreinen, bioscopen, theaters, sportcentra, kantoorgebouwen en dergelijke of een combinatie daarvan. (..) Wat ‘stedelijke ontwikkeling’ inhoudt kan van regio tot regio verschillen. Wat van belang hierbij is of er per saldo aanzienlijke negatieve gevolgen voor het milieu kunnen zijn. “
M.e.r.-beoordelingsplicht (D-lijst Besluit m.e.r.)
  • check of het plan of besluit activiteiten uit kolom 1 van onderdeel D bevat
  • ligt de activiteit boven de indicatieve drempelwaarden? Dan bestaat er een directe beoordelingsplicht of er een m.e.r. nodig is;
  • ligt de activiteit beneden de drempelwaarden? motiveer waarom er wel of geen m.e.r.-beoordeling dient plaats te vinden. Hierbij dienen de criteria uit bijlage III van de M.e.r.-richtlijn te worden betrokken.
  • omgevingsjurist

Vormvrije mer beoordeling uitvoeren voor windturbines

Door

Vormvrije mer beoordeling uitvoeren voor windturbinesvormvrije mer

In een eerder artikel heb ik uitgebreide aandacht geschonken aan de vormvrije m.e.r.-beoordeling onder de titel ‘Trap niet in de valkuil die m.e.r.-beoordeling heet!‘. De vormvrij m.e.r.-beoordeling wordt door de praktijk als lastig ervaren. Dit is begrijpelijk omdat de drempelwaarden uit het Besluit mer, bijlage D zijn gewijzigd in ‘richtwaarden’. Dit brengt veel onzekerheid met zich mee.

Uit een uitspraak van de Afdeling van 6 juni 2012 (no. 201113326/1/T1/A1) blijkt weer eens hoe gemeenten hiermee worstelen. Volgens de gemeente voorziet het bouwplan in het oprichten van 5 windturbines met een gezamenlijk vermogen van 14,9 Mw, zodat de drempelwaarden niet worden overschreden en derhalve geen m.e.r.-beoordelingsplicht bestaat (op basis van het Besluit mer (oud).

Volgens de Afdeling stelt het college zich terecht op het standpunt dat op grond van de drempelwaarden geen m.e.r.-beoordelingsplicht bestaat. Op grond van het arrest van het Hof van Justitie dient evenwel acht te worden geslagen op andere factoren als bedoeld in bijlage III van richtlijn 85/337/EEG, die aanleiding kunnen geven tot het opstellen van een milieueffectrapport. Op deze factoren is het college niet ingegaan, zodat het betoog van appellant slaagt.

Mer-beoordeling Pas op voor valkuil die m.e.r.-beoordeling heet!

Door

Mer-beoordeling – Pas op voor de valkuil die mer-beoordeling heet!mer-beoordeling

Sinds 1 april 2011 is in de Nederlandse wetgeving geregeld dat indien een project valt onder een activiteit als genoemd in kolom 1 van onderdeel D van het Besluit mer, altijd een m.e.r.-beoordeling (hierna vanwege het gemak: mer-beoordeling) moet plaatsvinden: een vormvrije m.e.r.-beoordeling of op basis van een m.e.r.-beoordelingsplicht. In beide gevallen moet beoordeeld worden of er sprake is van mogelijke nadelige gevolgen voor het project op het milieu. Kunnen deze gevolgen niet worden uitgesloten, dan geldt een mer-plicht. Indien een project niet valt onder een categorie zoals genoemd in kolom 1 hoeft er geen m.e.r.-beoordeling plaats te vinden, zie hiervoor de recente uitspraak van de Afdeling van 18 april 2012 waar dit nog eens bevestigd wordt.

In kolom 2 staan de drempelwaarden (sinds 1 april 2011 ‘richtwaarden’) genoemd. Deze waarden lijken zekerheid te geven, maar dit is sinds het arrest van het Europese Hof van 15 oktober 2009 (C-255/08) niet meer het geval. Ook indien de voorgenomen activiteit onder de aangegeven drempelwaarde blijft, is een m.e.r.-beoordeling vereist: een vormvrije. De genoemde drempelwaarden zijn richtwaarden geworden en dit is lastig voor de praktijk, omdat de aangegeven grenzen niet meer ‘hard’ zijn. Een uitzondering geldt voor de categorieën D 49.1 t/m D 49.3. Deze zijn absoluut. De vormvrije m.e.r.-beoordeling geldt voor zowel kaderstellende plannen als besluiten.

Onder de waarden moet een vormvrije beoordeling plaatsvinden aan de hand van bijlage III van de Mer-richtlijn. Denk dus niet te snel dat een m.e.r.-beoordeling niet nodig is, omdat een project onder de aangegeven waarden blijft. 

Kolom 4 bevat voor activiteiten zoals genoemd in kolom 1, de besluiten waaraan de m.e.r.-beoordelingsplicht is gekoppeld. In kolom 3 staan de kaderstellende plannen genoemd.

Wat is een mer-beoordeling?

Bij een mer-beoordeling breng je – zo vroeg mogelijk – de milieugevolgen van een project in beeld. Indien de activiteit geen belangrijke milieugevolgen heeft kan worden volstaan met louter een beoordeling en de conclusie dat geen MER (milieueffectrapport) nodig is. Verwacht je wel belangrijke milieugevolgen, dan moet voor het project een mer worden doorlopen. In de onderbouwing van de mer-beoordeling ga je in op:

  • samenhang
  • voorzienbaarheid
  • wijziging van omstandigheden
  • referentiesituatie
  • maximale mogelijkheden
  • bijlage III van de Mer-richtlijn (kenmerken van het project, plaats van het project en kenmerken van het potentiële effect).
Bij een milieueffectrapportage ga je nog een stap verder. Dan moet je ook de (voornaamste) alternatieven en maatregelen opnemen en met elkaar vergelijken (zie artikel 1.11 Crisis- en herstelwet voor de uitzonderingen).
Doorloop bij twijfel altijd een m.e.r.-procedure! Zeker een gemeente (of andere overheid) heeft bij projecten die gevolgen kunnen hebben voor het milieu een voorbeeldfunctie. Het komt tijdens een bestemmingsplanprocedure een beetje vreemd over dat de gemeente een project wil realiseren zonder dat de belangrijkste milieugevolgen in beeld zijn gebracht, zoals het geval was in een casus die speelde in een uitspraak van de Afdeling van 16 mei 2012.
Verder geldt natuurlijk altijd het motiveringsbeginsel en het beginsel dat er deugdelijk onderzoek moet worden uitgevoerd ter voorbereiding van de besluitvorming.
Casus In dit geval ging het om een bestemmingsplan dat de uitbreiding van een bestaand bedrijventerrein mogelijk maakte. De gemeente stelde zich op het standpunt dat in dit geval geen MER of m.e.r.-beoordeling nodig was, omdat de oppervlakte van de uitbreiding van het bedrijventerrein onder de drempelwaarde viel en er tevens geen bijzondere omstandigheden speelden om een m.e.r.-beoordeling uit te voeren. In dit geval oordeelde de Afdeling dat de drempelwaarden weliswaar niet werden overschreden, maar dat sinds het arrest van het Hof van Justitie van 15 oktober 2009 geldt dat er tevens moet worden gekeken naar andere factoren, zoals bedoeld in bijlage III van richtlijn 85/337/EEG. In de directe omgeving van het plangebied liggen twee Natura-2000 gebieden, op een afstand van respectievelijk 70 en 50 m tot het bedrijventerrein. Ondanks een uitgevoerde milieuaspectenstudie oordeelt de Afdeling dat de gemeente zich ten onrechte op het standpunt heeft gesteld dat er geen m.e.r.-beoordeling hoefde plaats te vinden. Zie r.o. 2.11.4.
Welke factoren zijn van belang bij een m.e.r.-beoordeling?
  • cumulatie met andere projecten (zie ABRS 25 april 2012, no. 201108102/1/R2)
  • aard van voorgenomen activiteit
  • opnamevermogen van het natuurlijk milieu
  • ligging t.o.v. beschermde natuurgebieden, met name Natura 2000-gebieden
  • grootte van de activiteit
  • transformatie van bijv. bedrijventerrein naar wonen: levert het milieuwinst op?
Opletten geblazen bij stedelijke ontwikkelingsprojecten en mer-beoordeling
Woningen staan niet meer in bijlage C van het Besluit mer, maar vallen sinds 1 april 2011 onder de categorie ‘stedelijk ontwikkelingsprojecten’ in bijlage D. Het kan ook gaan om bioscopen, theaters, kantoorgebouwen of een combinatie. Onder de genoemde richtwaarden kan er al sprake zijn van een m.e.r.-beoordeling bij twee woningen! Zoals eerder vermeld vormen de drempelwaarden in kolom 2 slechts een indicatie voor eventuele milieugevolgen.

Mer-beoordeling bedrijventerrein en herontwikkeling

Door

Mer-beoordeling bedrijventerrein en herontwikkelingmer-beoordeling bedrijventerrein

Bij de voorbereiding van een project is het belangrijk om altijd te checken of het project valt onder een activiteit zoals genoemd in bijlagen C en D van het Besluit mer. Helaas wordt dit in de praktijk niet altijd gedaan. Vaak schat men in dat het niet hoeft, zonder het project concreet te toetsen.

In de casus die aan de orde komt in ABRS 16 mei 2012, no. 201007346/1/R2 was er geen m.e.r.-beoordeling uitgevoerd voor de herontwikkeling van een industriegebied. In categorie 11.2 en 11.3 is bepaald dat een MER moet worden gemaakt of dan wel beoordeeld dient te worden of een MER moet worden gemaakt in het kader van het bestemmingsplan dat voorziet in de aanleg, wijziging of uitbreiding van een bedrijventerrein in gevallen waarin de activiteit betrekking heeft op een oppervlakte van 150 ha of meer onderscheidelijk 75 ha of meer. De uitbreiding van het terrein betreft ongeveer 30 hectare en valt dus onder de drempelwaarden (mer-beoordeling bedrijventerrein).

Zoals is bepaald in het arrest van het Hof van Justitie van de EG van 15 oktober 2009, dient in dat geval ook te worden gekeken naar andere factoren, zoals bedoeld in bijlage III van richtlijn 85/337/EEG (..) die aanleiding kunnen geven om toch een m.e.r.-beoordeling of MER op te stellen. (..). In de directe omgeving van het plangebied liggen twee Natura 2000-gebieden op een afstand van 50 en 70 meter. Gelet hierop zijn er volgens de Afdeling bijzondere omstandigheden waaronder de betrokken activiteit wordt ondernomen die belangrijke nadelig gevolgen kunnen hebben voor het milieu. Dit klemt des te meer nu volgens het deskundigenbericht mogelijk sprake is van cumulatie van effecten vanwege de nabijheid van andere bedrijventerreinen.

Praktijktip: voer als overheid altijd een m.e.r.-beoordeling uit indien een project onder de omschrijving valt van een categorie zoals bedoeld in de bijlage C en D van het Besluit mer. De overheid heeft een belangrijke (voorbeeld) taak m.b.t. bescherming van het milieu. Naast de voorbeeldfunctie ‘scoort u punten’ bij eventueel beroep bij de Afdeling inzake de vaststelling van het bestemmingsplan. De procedure loopt in de regel vlotter indien er afdoende onderzoek is gedaan voor een project.

omgevingsjurist